Interview met Benjamin Sprecher
Wat kunnen wetenschappers, studenten en ambtenaren van elkaar leren? Een heleboel, vertelt Benjamin Sprecher. Hij is de onderzoekscoördinator van de Resilient City Hub. In deze hub doen studenten onderzoek naar de implicaties, haalbaarheid en onbedoelde gevolgen van de vaak behoorlijk ambitieuze gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen. De ambtenaren worden meegenomen in het onderzoeksproces waardoor zowel studenten als ambtenaren het meeste uit het onderzoek kunnen halen. “Een student zei dat hij in vijf weken meer had geleerd dan tijdens zijn hele studie.”
Dat er zoveel masterstudenten op zijn project zouden afkomen was eigenlijk niet de bedoeling, als Benjamin Sprecher eerlijk is. Toen hij een jaar geleden praktijkvragen vanuit gemeenten opdeelde in hapklare onderwerpen voor masterscripties, ontving hij zoveel enthousiaste reacties dat hij nu maar liefst 16 studenten begeleidt. “Dat is absurd veel”, lacht Sprecher. “Dat horen er vijf te zijn.” Maar hij heeft er tijd voor en vindt het leuk om te zien dat het goed gaat.
Zijn studenten kijken vanuit verschillende hoeken naar de ambities van Leiden of Den Haag. Bijvoorbeeld: welke technologieën kun je gebruiken om een hele wijk van het gas af te halen? Wat komt er bij die verschillende scenario’s kijken aan tijd en kosten? En welke materialen heb je nodig, en waar komen die vandaan?
Het zijn mooie onderzoeksvragen voor studenten van de master industriële ecologie. Sprecher studeerde er zelf ook in af, na zijn bachelor scheikunde. Hij promoveerde daarna op het onderwerp ‘veerkracht van de toevoer van kritieke materialen’. In gewone mensentaal: Wat als China de export van neodymium – nodig in alle elektronica - stopzet vanwege ruzie met Japan over de rechten van een eiland? Dat is een waargebeurd voorbeeld.
Destijds was Sprecher een van de wereldwijde experts in de niche waarin hij promoveerde. Nu heeft hij de Resilient City Hub van het Centre for Sustainability onder zijn hoede, met een hele keur aan onderwerpen waar hij zich nog maar net in thuis voelt. Dat is soms wel een uitdaging.
Studenten en ambtenaren
“Studenten en ambtenaren lijken misschien verschillend, maar de samenwerking gaat verbazingwekkend goed”, zegt Sprecher. “In onze scripties hebben studenten wel minder vrijheid dan normaal. Ambtenaren willen echt antwoorden, dus je kunt niet halverwege bedenken dat je iets totaal anders gaat doen. Maar het is gaaf dat je onderdeel bent van een veel groter programma en dat je resultaten echt worden gebruikt.” Die resultaten hebben ambtenaren namelijk hard nodig. Doelstellingen zoals het klimaatneutraal zijn in 2040, of om 50 procent circulair te zijn in 2030 zijn praktisch eigenlijk nog nauwelijks onderbouwd.
Studenten en ambtenaren lijken misschien verschillend, maar de samenwerking gaat verbazingwekkend goed.
Juist in dit soort projecten kunnen wetenschappers en ambtenaren elkaar goed vinden, denkt Sprecher. “Wetenschappers willen doorgaans dingen doen die nooit eerder in de wereld zijn gedaan. Anders is het geen wetenschap. Gemeentes willen daarentegen iets doen wat al bewezen is, want experimenteren op eigen burgers doe je niet.” Met de duurzaamheidsdoelstellingen – nog onontgonnen terrein - zitten de twee ineens wél op één lijn. Met nauwelijks budget en capaciteit zijn ambtenaren heel blij met 5e-jaars masterstudenten. “Die kunnen al heel veel en werken vaak nog geen jaar later bij een club als Royal Hasskoning, waar ze door gemeente worden ingehuurd voor 1000 euro per dag.”
Voor de studenten is het ook leuk. “Zij weten wel heel goed waarom we 80 procent minder CO2 moeten uitstoten en wat de natuurkunde daarachter is”, zegt Sprecher. “Maar ze weten nog niet hoe je dat dan doet in het echt.” Voorbeeldje: Een vergadering met alle stakeholders bij elkaar begint vaak hetzelfde: iedereen is het er helemaal mee eens dat het duurzaam moet. “Maar als je dan vraagt wie er een dak over heeft voor zonnepanelen, kijkt iedereen elkaar aan”, zegt Sprecher. “Dat is leuk om te zien. Een student zei laatst dat hij in de afgelopen vijf weken meer had geleerd dan in zijn hele studie.”
Daar [De Binckhorst] is een heel gaaf onderzoeksprogramma voor bedacht. Vier postdoc-onderzoekers werken aan vier onderzoekslijnen: governance, businessmodellen, resources en community building. Maar dat doen ze wel samen vanuit één kantoortje, in Binckhorst. Superinteressant, want dan krijg je een keer echt transdisciplinair onderzoek.
Voor een nieuw project in samenwerking met provincie Zuid-Holland kijkt het Centre for Sustainability naar Binckhorst. Dat industrieterrein wordt omgebouwd tot circulair woon-, werk- en recreatiegebied. Sprecher: “Daar is een heel gaaf onderzoeksprogramma voor bedacht. Vier postdoc-onderzoekers werken aan vier onderzoekslijnen: governance, businessmodellen, resources en community building. Maar dat doen ze wel samen vanuit één kantoortje, in Binckhorst. Superinteressant, want dan krijg je een keer echt transdisciplinair onderzoek.”
Sprecher is verantwoordelijk voor het onderwerp resources en werkt nu aan een onderzoeksopzet waar hij een postdoc in gaat begeleiden. Hij laat een Sankey-diagram zien waarin is afgebeeld hoeveel grondstoffen de EU binnenstromen, en weer verlaten. Een heel klein deel blijft rondgaan in de zo vaak afgebeelde circulaire kringlopen en een heel groot deel blijft achter. Waar dan? Sprecher klikt door foto’s van groene kustlijnen en rode zandgronden uit 1990 die twintig jaar later volstaan met flatgebouwen. “Ook als je in Nederland alles wat je sloopt zou hergebruiken, heb je kom je nog niet op 10 procent van wat we nodig hebben om mee te bouwen.
De Sankey-diagrammen van materiaalstromen blijven heel abstract, en worden vaak ook nog eens gemaakt op hogere niveau’s zoals de hele EU. Sprecher wil er nu één maken van Binckhorst, en dan niét als black box. “Ik wil het uitvouwen. Hoe zien die stromen eruit voor bijvoorbeeld een plaatselijke bierbrouwerij? En wat betekenen de afvalstromen richting de milieucentrale in Binckhorst voor het dagelijks leven van bewoners daar?”
Een post-doc onderzoeker kan het straks allemaal in kaart brengen. Maar eerst heeft Sprecher nog 16 scripties na te kijken. Hij gaf de studenten al de opdracht om ze ‘slechts’ in 9.000 woorden te schrijven in plaats van de gebruikelijke 30.000. “Dan heb je kans dat een ambtenaar het ook nog eens doorleest.”
Contactgegevens Benjamin Sprecher
Op 5 april 2017 lanceerde de Provincie Zuid-Holland het kennis- en innovatieprogramma ACCEZ (Accelerating Circular Economy Zuid-Holland). ACCEZ koppelt bedrijven die werk willen maken van de circulaire economie aan overheid en wetenschappers. Het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability heeft een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van dit programma. Graag vertellen wij over wat wij hebben gedaan in de eerste pilots binnen ACCEZ, over onze visie op de verbinding tussen wetenschap en praktijk en hoe wij gemeenten helpen in hun duurzaamheidsambities te realiseren. We laten drie collega’s aan het woord die hun verhaal vertellen over ACCEZ en het Centre for Sustainability : Eva van Baren, Benjamin Sprecher en Gertjan de Werk.