We're off! Met zo'n 40 masterstudenten van de Univeriteit Leiden, Erasmus Universiteit Rotterdam, TU Delft, studenten van de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam en oude en nieuwe opdrachtgevers begon deze week de reis naar antwoorden op vier grote duurzaamheidsuitdagingen. In vier Interdisciplinaire Thesis Labs gaan alle deelnemers op zoek naar oplossingen voor een duurzame zorg, duurzame luchtvaart, een circulaire industrie in het havengebied en een duurzame, rechtvaardige inrichting van het Zuid-Hollandse landschap.
"Dit is je kans! Om je ideeën op anderen te testen, je blik te verruimen, om met een hele diverse groep mensen te brainstormen over de vragen die je bezighouden," zegt Roosa Joesnuu, een van de vier young leaders die de Kick Off openden. Roosa deed in 2022 mee aan het Lab Circulaire Luchtvaart en rondde in 2023 haar master Aerospace Engeneering af. Inmiddels werkt ze als finance trainee bij Damen Shipyard.
Young leaders en oud-Labdeelnemers openen de Kick Off: v.l.n.r.: Luciano Lopez Santesteban, consultant duurzaamheid, Count Energy Trading, Pieter Jelle Nijdam, projectleider bij Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Cathelijne Pallandt, associate bij Strategy& en Roosa Joesnuu, finance trainee bij Damen.
Duurzaamheid betekent niet overal hetzelfde
In haar huidige baan profiteert Roosa volop van wat ze in dat Lab heeft geleerd, vertelt ze op het podium. “Door de brede blik die ik in het Lab heb ontwikkeld kan ik de betekenis van duurzaamheid beter onderzoeken. De bank, de klant, de scheepsbouwer, ieder heeft een eigen beeld van wat duurzaam is. Dat is vaak ook afhankelijk van de context, zoals de geografie. In Europa hebben schepen oplaadbare batterijen voor offshore gebruik. Maar buiten Europa hebben niet alle landen voldoende elektriciteit om die schepen van stroom te voorzien. Wat is duurzaamheid in zo’n geval? Het vraagt een brede kijk om de eisen van alle betrokkenen te combineren en standaarden te maken die zo goed mogelijk passen. Het Lab heeft mij daarbij geholpen."
Zo’n brede kijk ontwikkelen gebeurt in alle Labs. Dit jaar doen voor het eerst ook studenten van de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam mee. Zoals in het Lab Circulaerospace, waar studenten met Airbus onderzoeken hoe technologie, digitale innovatie en alternatieve business modellen kunnen bijdragen aan een meer duurzame luchtvaart. Hoe kunnen bio-based materialen (zoals mycelium, enzymen) voor luchtvaart worden toegepast? Hoe kan quantum computing bijdragen aan onderzoek naar de mogelijkheden van zulke materialen? Welke prestatie indicatoren zou Airbus moeten gebruiken om te bepalen of een nieuwe business propositie daadwerkelijk circulair is? "Gemotiveerde studenten en veel energie", lacht labcoordinator Elise Blondel.
Groene calculators, AI en duurzaam incontinentiemateriaal
Ook het Lab ‘Duurzame zorg’, een samenwerking met Medical Delta ging van start. Is het mogelijk om een ‘groene calculator’ te ontwikkelen die de milieu-impact van duurzaamheidsmaatregelen op de IC meet en volgt? Wat is in de O.K. de meest duurzame keus: wegwerpproducten, of medische instrumenten die opnieuw te gebruiken zijn? Hoe ziet een duurzaam proces voor het maken van PET/ CT scans eruit? Hoe kunnen AI en ‘machine learning’ bijdragen aan duurzame zorg? En hoe kunnen we de milieu-impact van het gebruik van incontinentiemateriaal in de ouderenzorg - verantwoordelijk voor 85.000 ton afval per jaar - omlaag brengen?
“Ik heb er nu al veel van opgestoken” zegt Sil Verouden, masterstudent Global Business and Sustainability aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Het viel me op hoezeer ik zelf het duurzaamheidsvraagstuk in de zorg vooral vanuit organisatorisch perspectief benader. Anderen in de groep kijken heel anders: vanuit geneeskunde, gezondheid, of lange termijnontwikkelingen, zoals de vergrijzing. Of vanuit preventie. ‘De meest duurzame zorg is geen zorg’. Dat is een interessante benadering, ik had daar zelf nooit zo bij stil gestaan.”
Een rechtvaardige transformatie van het Zuid-Hollands landschap
In het Lab ‘duurzame en rechtvaardige landschapstransformatie’ buigen de studenten zich over het Zuid-Hollandse landschap. Met een teveel aan stikstof, een dalend veenweidegebied - en daarmee extra CO2 uitstoot - de toenemende droogte, heftigere regenval en een afnemende biodiversiteit zijn er grote uitdagingen. Er is woningschaarste, een grote groep sociaal-economisch kwetsbare inwoners en een grote noodzaak de voedselvoorziening te verduurzamen.
Saskia Ruijsink, coördinator van het Thesis Lab: "de deelnemers gaan op allerlei terreinen mogelijke consequenties en oplossingen onderzoeken: voor het openbaar bestuur en de toepassing van transitietheorieën, voor water- en bodemmanagement, biodiversiteit, landschapsontwerp, ruimtelijke planning en voor brede welvaart. Zij delen hun inzichten met elkaar en de betrokken opdrachtgevers en werken toe naar gezamenlijke, interdisciplinair ontwikkelde kennis over een duurzaam en rechtvaardig Zuid Holland. Ik heb er heel veel zin in."
Circulaire industrie in het havengebied
Met de provincie Zuid-Holland, Innovation Quarter en de Economic Board Zuid Holland (taskforce Circular Economy) gaan studenten op zoek naar kansen en uitdagingen voor een circulair koolstofindustriecluster in Zuid-Holland. "Dat is een enorme opgave," zegt Els Boesveld, een van de caseholders en beleidsmedewerker bij de Provincie. "In 2050 moet de industrie in de Rotterdamse haven volledig CO2-neutraal en circulair zijn. Op het gebied van energie worden mooie stappen gemaakt. De overgang naar circulaire omgang met materialen en grondstoffen komt daar nog achteraan. Er zijn wel allerlei initiatieven, maar wat is er nu écht nodig om op te schalen naar een volledig circulaire industrie in het havengebied? Daar is nog een wereld te winnen. Ik hoop dat de verschillende theses en de gezamenlijke eindopdracht mooie aanknopingspunten gaan geven."
In de kennismakingssessie blijkt dat ook de studenten van dit Lab het vraagstuk ieder op een heel andere manier benaderen. Toch komt er tijdens de gesprekken al vrij snel een rode draad tevoorschijn: de vraag naar de 'geschiktheid', het 'vermogen' en de 'bereidheid' van bedrijven om echt circulair te gaan opereren. “Mooi, daar kunnen we de komende tijd verder op bouwen," concludeert Lab-coördinator Jan van de Ende. Maar als de klok aangeeft dat het tijd is, gaan de gesprekken gewoon door.